İzvit Haber

Antik dünyada ve Anadolu’da pek çok tünel örneği vardır. Yaklaşık 50-100 m ara ile kuyular kazılır, bunlar tabandan birleştirilir.

İran’da, Doğu Anadolu Van’da, Urfa Germüş (Dağ Eteği) güzel örnekler vardır.

Ama burada tüneller çok dik yamaçlar kaya içine kazılmış dik kuyular yerine yatay pencereler vardır, topraklar buradan aşağı boşaltılmıştır.

Bir örneği Silifke Lamas (Limonlu) çayından aynı
dönemlerde yapıldığı düşünülen Diocaesera (Uzuncaburç) su getiren tünellerdir.

Buradaki tüneller yaklaşık 5 km dir. Bu uzunlukta görülen nadir tüneller vardır. Ayrıca tünelin gayesi içinde suya yol vermek ve bakım onarım için içinden bir insanın geçmesini sağlamaktır.

Ben 28 yıl konu üzerinde çalışan bir kişi olarak bu güzellikte başka tünele rastlamadım. Bu bir mühendislik harikasıdır. Roma imparatorluğunun en güçlü olduğu 2 ve en geç 3 yüzyılda açtırıldığı kanısındayım. Bir Alman profesörün iddiası bölge hassas ve her an isyana müsaittir. Güçlü bir ordu bulundurmak zorundadır, bunlara ağır görevler yüklendiği (tünel kazımı verildiği) şeklindedir.

Su Tünelleri kentin yaklaşık 20 m yukarısındadır. Suyun enerjinin kırılması gerekmektedir. Bu tünel sonunda kayaya oyma bir kuyuya verilmiştir. Altında ve civarda içi dolu pek çok sarnıca su verilmektedir. Bu enerji kırma yöntemine başka hiçbir sistemde rastlamamış bulunuyorum.

Enerjin kırılmasına rağmen koruma duvarları içindeki antik yerleşim daha aşağıdadır. Burada kurşun boru kullanılması gerekir. Nitekim Sayın Özbek’in “İlk Kale” kitabında açıkladığı üzere 1960’lı yıllarda bu borulardan bulunmuştur. Bulanlar parçalayıp kendi aralarında paylaşmışlardır.

Anadolu’da kurşun borunun (lead pipe) Bergama, Efes’te kullandığı bilinir. Burada (Sbide) kazı yapıldığında kurşun borular bulunacağına inanıyorum.

Sümer ve Hititler dönemlerinden bu yana pişmiş toprak boruların (künk) kullanıldıkları bilinir, su yer çekimi (cazibe) ile akar. Helenistik ve Roma döneminde boru basınç altında kullanıldıklarında künklerin kalınlıkları artırılır. Sbede bu tip künklere de rastlanılmıştır.
Kullanılan yer tünele girişten öncedir, kazıldığında yeni örnekler bulunacaktır.

Antik kentin yukarısında ova bulunmaktadır. Buraya sarp yamaçlardan çıkılmakta ve çok düzgün sadece yaya ve hayvan çıkabilecek taş döşeme harika yollar yapılmıştır. Yörede bu yollar keben olarak isimlendiriliyor.

Son olarak bir doğal olaydan söz edeceğim. SU UÇTUĞU. Yerelde suyun uçtuğu bu yere SUÇTUĞU denilmektedir. Bazı yıllar aşırı yağışlarda yukarıdan gelen sular şelale oluşturamıyor, havada yere uçarak iniyor. Su uçuyor.

Mühendis arkadaşlarımı, doğaseverleri, kulağı duymayan resmi kurumları bu hidrolik güzelliğe bu mühendis harikasına sahip çıkmaya davet ediyorum.

Mehmet BİLDİRİCİ

İnşaat Yüksek Mühendisi

41 Kişi Okudu